مقدمه : اينكه انسان ذاتاً و فطرتاً موجودي اجتماعي است با اينكه در نتيجه نيازها اجباراً به زندگي دسته جمعي روي آورده موضوعي است كه قرن ها ذهن جامعه شناسان را به خود مشغول نموده است به هر ترتيب انسان از جمله حيواناتي است كه به صورت دسته جمعي و اجتماعي زندگي مي كند انسان كه موجودي آزاد خلق شده براي اينكه بتواند در اين اجتماع دوام و قوام بياورد مقداري از آزادي هاي خود را به جامعه مي بخشد و اجتماع نيز در عوض تعهد مي نمايد كه به مابقي آزادي هاي فرد احترام گذاشته و از آن دفاع و حمايت نمايد.
يكي از اين آزادي هاي مشروع فرد در جامعه آزادي تن مي باشد اما گاهي اوقات درجوامع سازمان يافته با اختياراتي كه شهروندان به قوه مقننه تفويض مي نمايد قانونگذار با تصويب قوانين خاص اقدام به محدود كردن اين آزادي ها مي نمايد لذا اصل بر آزادي تن بوده و موارد محدود كننده آزادي تن از موارد استثنايي مي باشد كه مي بايست قانونگذار صراحتاًً به ذكر اين موارد بپردازد.
تحقق عدالت به معناي عام و عدالت كيفري به معناي خاص همواره در طول تاريخ آرزوي انسان عدالتخواه بوده و هست. بديهي است عدالت كيفري كه هدف هر دادرسي جزايي است بدون برقراري محاكمه منصفانه اي كه در آن حقوق و آزاديهاي متهم محترم شمرده شود هرگز فرصت ظهور نخواهد داشت.
از عوامل توسعه حقوق كيفري در عصر حاضر مفاهيم و معيارهاي حقوق بشراست . اين مفاهيم و معيارها كه در اسناد بين المللي و منطقه اي شناسايي شده ومورد حمايت قرار گرفته اند ،به ويژه بر قوانين و مقررات ملي مربوط به آيين دادرسي كيفري تاثير آشكار داشته اند .بارزترين جنبه چنين تاثيري حقوق متهم در برابر دادگاه است كه فهرست اجمالي حقوق مورد بحث بدين قرار است :تساوي افراد در برابر دادگاه ، محاكمه منصفانه و علني در دادگاه صالح ـ مستقل و بي طرف ،تفهيم فوري و تفصيلي نوع وعلت اتهام ، حق حضور فوري در برابر دادگاه و محاكمه بدون تاخير ،حضور در دادگاه و دفاع شخصي يا توسط وكيل ، مواجهه با شهود مخالف ، دادن مترجم رايگان ، منع اجبار به اقرار ، جدايي آيين دادرسي اطفال از افراد بزرگسال ، منع تجديد محاكمه و مجازات، تساوي افراد در برابر قانون، حاكميت قانون بر نظام جرايم و مجازات ها ، منع تاثير قوانين زيانبار در وقايع گذشته ،منع شكنجه و آزار و اعمال مجازات هاي غيرانساني ،منع دستگيري و بازداشت خود سرانه ، حق اطلاع فوري از علل دستگيري وبازداشت ، حق رسيدگي به اتهام در مدت زمان معقول ، حاكميت پيش فرض برائت ، منصفانه بودن محاكمه ، برخورداري از تضمين هاي دفاع ، ضرورت حفظ شان و شخصيت انساني متهمان ،لزوم جبران زيان هاي وارد بر بازداشت شدگان يامحكومان بي گناه ، و حق درخواست تجديد نظر.
بطور كلي مهمترين سئوالات مطروحه پيرامون حقوق متهم در سراسر يك دادرسي كيفري (من البدو الي الختم) عبارتند ازاين كه: با كشف جرم به عنوان يك پديده اجتماعي براي تعقيب متهم به ارتكاب آن و
نهايتاً محاكمه وي به چه نحو بايد عمل كرد؟ آيا به اين بهانه كه شخصي مظنون ومتهم است ميتوان هر نوع رفتار و برخوردي را عليه او اعمال نمود؟
بايدديد در مرحله دادرسي قاضي دادگاه علاوه بر اهتمام به حقوق شاكي و جامعه بايدچه اهرمهايي را در اختيار متهم قرار دهد تا او قادر باشد در فضايي عادلانه و بي طرفانه به دفاع از اتهامات وارده بپردازد؟
فرهنگ لغت حقوق کیفری به زبان فرانسه اثر استاد ژان پل دوسه انجمن ایرانی حقوق کیفری نشریه عدالت کیفری بین المللی فرهنگ اصطلاحات ح FONT face="Times New Roman" size