بخش دوم آيين‌نامه راهنمائی و رانندگی

فصل دهم ـ مقررات مختلف

 ماده173ـ رانندگان وسايل‌نقليه‌اي كه در پشت سر وسيله‌نقليه ديگر حركت مي‌كنند، موظفند فاصله مناسبي را براي جلوگيري از تصادف حفظ كنند. چگونگي رعايت فاصله مناسب به‌وسيله متن‌هاي آموزشي تهيه شده و با روش قاعده دوثانيه از طريق كتاب‌هاي آموزشي موضوع تبصره ماده (97) اين آيين‌نامه، به‌درخواست‌كنندگان گواهي‌نامه آموزش داده مي‌شود.
 ماده174ـ كاميون‌هاي بزرگ و وسايل‌نقليه ديگري كه داراي يدك‌هاي طويل هستند و همچنين وسايل‌نقليه‌اي كه به صورت كاروان و دسته‌جمعي در يك ستون در جاده‌ها حركت مي‌كنند، هنگام عبور بايد فاصله بيشتري با وسايل‌نقليه جلوي خود داشته باشند به طوري كه وسيله‌نقليه ديگري كه از آنها سبقت مي‌گيرد، بتواند پس از سبقت بار ديگر در جلو آنها وارد مسير مجاز عبور خود شوند.
 ماده175ـ سوار كردن بيش از ظرفيت مجاز تعيين شده در وسيله‌نقليه و همچنين گذاشتن بار يا اشيا ديگر در قسمت جلو يا عقب آن اعم از درون يا بيرون كه مانع ديد راننده گردد ممنوع است.
 ماده176ـ رانندگان وسايل‌نقليه سنگين هنگام عبور از جاده‌هاي كم‌عرض و باريك يا عقب راندن، بايد يك نفر كمك‌راننده براي پرهيز از هرگونه خطري همراه داشته باشند.
 ماده177ـ حركت با دنده خلاص در سرازيري‌ها ممنوع است.
 ماده178ـ وسايل‌نقليه نبايد از روي لوله‌هاي آب آتش‌نشاني كه براي خاموش كردن آتش در خيابان قرار گرفته‌اند، عبور نمايند، مگر با اجازه متصديان آتش‌نشاني.
 ماده179ـ رانندگان تاكسي‌ها و وسايل‌نقليه مسافربري موظفند موارد زير را رعايت نمايند:
 الف ـ سوار كردن مسافر با داشتن مسافر قبلي در تاكسي‌هاي تلفني، بي‌سيم و يا موسسات و يا شركت‌هاي تاكسيراني دربست، ممنوع است.
 ب ـ رانندگان تاكسي‌ها موظفند پس از سوار شدن مسافر و هنگام شروع به‌حركت، تاكسيمتر را به كار اندازند. در صورت نداشتن يا خرابي تاكسيمتر حق كار كردن ندارند، مگر در نقاطي كه شهرداري نصب تاكسيمتر را ضروري اعلام نكرده باشد.
 پ ـ رانندگان وسايل‌نقليه عمومي ديگر كه دربست كرايه داده مي‌شوند نبايد بدون رضايت كرايه‌كننده شخص ديگري را سوار كنند.
 ت ـ خودداري از بردن مسافر براي وسايل نقليه عمومي و همچنين نرساندن مسافر به مقصد ممنوع است، مگر اينكه بر اساس ضوابط مربوط خارج از خدمت (سرويس) باشند.
 ث ـ رانندگان وسايل نقليه عمومي و كمك‌رانندگان آنها نبايد با مسافران با خشونت و بي‌احترامي رفتار نمايند.
 ماده180ـ رانندگان حق ندارند ضمن رانندگي، دخانيات استعمال نمايند يا خوراكي يا آشاميدني ميل كنند و استفاده از هرگونه وسايل و تجهيزات مانند تلفن همراه كه باعث انحراف ذهني و رفتاري راننده گردد ممنوع است. رانندگان موظفند در هرحال به طور كامل به جلو توجه داشته باشند.
 ماده181ـ رانندگي براي كسي كه نوشابه الكلي يا موادمخدر و داروهاي خواب‌آور مصرف كرده تا رفع كامل آثار آن ممنوع است.
 تبصره ـ در مواردي كه مأموران راهنمايي و رانندگي و پليس‌راه به وجود حالت مستي و يا حالت غيرعادي ناشي از مصرف مواد ياد شده به راننده‌اي ظنين شوند، موظفند وسيله‌نقليه را متوقف ساخته و بلافاصله ميزان الكل خون راننده و مانند آن را از طريق آزمايش‌هاي لازم تعيين و از رانندگي وي جلوگيري نموده و متخلف را براي تعيين تكليف به مراجع مربوط معرفي نمايند.
 ماده182ـ سوار كردن اشخاص آلوده به كثافات در وسايل‌نقليه عمومي مسافربري مجاز نيست.
 ماده183ـ راننده موظف است هنگام رانندگي، گواهي‌نامه رانندگي خويش، بيمه‌نامه شخص ثالث خودرو و كارت شناسايي خودرو را همراه داشته باشد و در صورت درخواست مأموران راهنمايي و رانندگي و يا پليس راه، آنها را تسليم نمايد. مأمور موظف است پس از ملاحظه و بررسي مدارك آنها را بازگرداند، مگر در مواردي كه به موجب قانون يا آيين‌نامه، اخذ گواهي‌نامه به منظور درج تخلف در آن ضرورت داشته باشد. در اين صورت در برابر دادن رسيد، گواهي‌نامه اخذ مي‌گردد.
 ماده184ـ استفاده از بوق‌هاي شيپوري، سوت بلبلي و به‌طور كلي هرنوع وسيله آگاه‌سازي صوتي با صداي ناهنجار و غيرعادي در مناطق مسكوني و همچنين زدن بوق ممتد يا غيرضروري يا مكرر و يا زدن بوق در محل‌هايي كه اين عمل به وسيله علايم منع شده است، ممنوع است. استفاده از بوق براي مقاصدي مانند صدا زدن افراد، جلب توجه مسافر، اعلام حضور و باز كردن درب منزل، خداحافظي و مانند آنها ممنوع است.
 ماده185ـ وسايل نقليه امدادي كه مجاز به داشتن چراغ‌گردان يا آژير خطر ويژه مي‌باشند تنها هنگامي كه براي انجام مأموريت‌هاي مهم و فوري در حركتند، بايد از آنها استفاده نمايند.
 ماده186ـ وسايل نقليه انتظامي و امدادي، هنگامي كه براي انجام مأموريت فوري درحركتند در صورت به كار بردن چراغ‌گردان ويژه اعلام خطر يا آژير، تا حدودي كه موجب بروز تصادف نشود، مجاز به انجام اعمال زير مي‌باشند:
 الف ـ توقف در محل ممنوعه.
 ب ـ تجاوز از سرعت مجاز و سبقت از سمت راست وسيله‌نقليه ديگر.
 پ ـ عبور از طرف چپ راه و همچنين دور زدن در نقاط ممنوعه.
 ت ـ گذشتن از چراغ قرمز يا رعايت نكردن علايم ديگر ايست، مشروط به اين كه از سرعت وسيله‌نقليه در اين گونه محل‌ها تا حداقل امكان كاسته شود.
 ماده187ـ درهاي وسايل نقليه در حال حركت بايد به طور كامل بسته باشد و باز كردن آنها پيش از توقف كامل مجاز نيست.
 ماده188ـ اتومبيل‌هاي مدارس تنها هنگام سوار و پياده كردن دانش‌آموزان حق استفاده از علايم ديداري ياد شده در ماده (60) را دارند.
 ماده189ـ استفاده از لاستيك‌هاي فرسوده و غيراستاندارد در وسايل‌نقليه ممنوع است. هنگام برف و يخبندان و به‌طور كلي در صورت اعلام مقامات مرتبط و يا مأموران راهنمايي و رانندگي و يا پليس راه، رانندگي با وسيله‌نقليه‌اي كه چرخ‌هاي آن به زنجير و يا لاستيك يخ‌شكن مجهز نباشد، ممنوع است.
 ماده190ـ راندن وسيله‌نقليه‌اي كه بيش از ظرفيت مندرج در كارت مشخصات، بار يا مسافر گرفته ممنوع است.
 ماده191ـ عبور وسايل نقليه از ميان دستجات ارتش يا مأموران انتظامي يا دانش‌آموزان يا تشييع‌كنندگان جنازه‌ها يا ديگر دستجات تشريفاتي و بوق زدن در اين‌گونه موارد مجاز نيست.
 ماده192ـ عبور وسايل نقليه از پياده‌روها و توقف آنها روي پياده‌رو ممنوع است.
 ماده193ـ سوار شدن و سوار كردن اشخاص روي گلگير يا ركاب يا ساير قسمتهاي بيروني وسايل‌نقليه ممنوع است.
 ماده194ـ راندن و يا حركت با اسكيت و اسكوتر و مانند آنها در معابر عمومي ممنوع است، مگر در مسيرهايي كه از سوي راهنمايي و رانندگي با نصب تابلو ويژه، مجاز اعلام شده باشد.
 ماده195ـ عبور وسايل نقليه سنگين كه حداكثر سرعت آنها از 15 كيلومتر در ساعت تجاوز نمي‌كند مانند تراكتورهاي زنجيري و غلطك‌هاي جاده‌كوبي و غيره بايد پيش از رسيدن آنها به اولين پست راه‌آهن يا ايستگاه، خبر داده شود تا تدارك احتياطي لازم براي عبور بي‌خطر آنها از تقاطع راه‌آهن فراهم گردد.
 ماده196ـ رانندگان اين‌گونه وسايل نقليه موظفند هنگامي كه عبور آنها از تقاطع راه‌آهن مجاز است پيش از رسيدن به آن توقف كامل كنند و پس از ديدن دوطرف و اطمينان از نبودن خطر احتمالي از آنجا بگذرند. هنگامي كه نزديك شدن قطار به وسيله علايم يا صداي لكوموتيو اعلام مي‌شود، تا عبور قطار نبايد از تقاطع عبور نمايند.
 ماده197ـ هرگاه مأمور راهنما در محل تقاطع راه‌آهن حضور داشته باشد، عبور از تقاطع بايد با فرمان او انجام گيرد.
 ماده198ـ هيچكس حق ندارد وسيله‌نقليه‌اي را كه متعلق به او نيست يا راننده آن نمي‌باشد، بدون اجازه كسي كه آن را در اختيار دارد از محل خود حركت دهد يا با آن رانندگي كند، مگر مأموران انتظامي با رعايت قوانين و مقررات و در چارچوب وظايف قانوني.
 ماده199ـ هيچكس حق ندارد به شخصي كه گواهي‌نامه رانندگي ندارد اجازه رانندگي با وسيله‌نقليه خود را بدهد. با متخلف برابر مقررات كيفري رفتار خواهد شد.
 ماده200ـ هيچكس حق ندارد وسيله‌نقليه‌اي را كه طبق نظر كارشناس راهنمايي و رانندگي و يا پليس راه داراي عيب و نقص فني بوده يا وسايل ايمني كامل مقرر در اين آيين‌نامه را نداشته باشد، در راه‌ها براند.
 ماده201ـ مأموران راهنمايي و رانندگي يا پليس راه، حسب مورد، پس از اعلام مراجع صلاحيت‌دار به منظور پيشگيري از حوادث مكلفند از عبور و مرور در راههايي كه به علت خرابي، جاري شدن سيل، ريزش كوه و بهمن و يا علت‌هاي ديگر خطرناك مي‌باشند تا تعمير و رفع علت‍هاي خطر، جلوگيري به‌عمل آورده و يا از حركت وسايل‌نقليه غيرمجهز به تجهيزات لازم ممانعت به‌عمل آورند.
 ماده202ـ صدور مجوز جابه‌جايي مسافر در شهرها و حومه آنها با شهرداري محل مي‌باشد.
 ماده203ـ حمل مسافر با وسايل نقليه باربري ممنوع است. همچنين حمل مسافر با وسايل‌نقليه‌اي كه داراي پلاك شخصي بوده و پيشتر مجوز لازم براي جابه‌جايي مسافر از وزارت راه‌ و ترابري و يا شهرداري دريافت ننموده باشند، ممنوع مي‌باشد؛ مگر در شرايط اضطراري و با اجازه پليس راه و يا راهنمايي و رانندگي.
 ماده204ـ در صورت نبود امكانات لازم براي رساندن مجروحان به مراكز درماني، كليه رانندگان مكلفند همكاري لازم را براي رساندن مصدومان تصادفات رانندگي به اولين مركز درماني انجام دهند.
 ماده205ـ هيچكس حق ندارد در حالي كه سوار دوچرخه يا كفش‌هاي چرخ‌دار يا سه چـرخه‌هاي بدون ركـاب مانند اسكـيت و اسكوتر يا اتومبيل‌هاي اسباب‌بازي است به وسايل نقليه در حال حركت تكيه نمايد و آنها را وسيله حركت خود يا حركت وسيله‌اي كه بر آن سوار است قرار دهد. تكيه نمودن و آويزان شدن اشخاص نيز به وسايل نقليه ممنوع است.
 ماده206ـ ريختن شيشه، بطري، ميخ، سيم، حلبي، مايعات لزج و چرب، نخاله‌هاي ساختماني و زباله، مصالح ساختماني، شستشوي وسايل نقليه، ايجاد موانع و به‌طور كلي هر عملي كه باعث سد راه و ايجاد خطر و انحراف وسايل‌نقليه از مسير حركت باشد بر روي راه‌ها، شانه جاده‌ها و حريم قانوني آنها ممنوع است. همچنين ريختن هرگونه زباله، ضايعات و اشيا، آب دهان و مانند آن از درون خودرو به‌وسيله راننده و يا سرنشينان ممنوع است.
 ماده207ـ نصب هرنوع علايم و پلاك‌هاي متفرقه و همچنين الصاق يا نصب يا نقش هرنوع آگهي، نوشته، عكس و نوشتن عبارات و ترسيم نقوش روي شيشه‌ها يا بدنه دروني يا بيروني وسايل‌نقليه به‌منظور تجارت، تبليغ، نمايش و مانند آن ممنوع است؛ مگر بر اساس ضوابطي كه به پيشنهاد شوراي عالي هماهنگي ترافيك شهرهاي كشور به تصويب وزير كشور خواهد رسيد. در مورد جاده‌ها با تصويب وزارت راه و ترابري اقدام مي‌شود.
 ماده208ـ حركت وسايل‌نقليه داراي چرخ فلزي در معابر شهري مجاز نيست.
 ماده209ـ اعمال زير در خيابان‌ها و معابر شهري ممنوع است:
 الف ـ ورزش و مسابقه‌هاي ورزشي، مسابقه با اسب يا حيوانات ديگر و وسايل نقليه، بدون كسب مجوز از مقامات صلاحيت‌دار.
 ب ـ بستن، خوراك دادن و رها كردن دام‌ها و پرندگان.
 پ ـ انجام هرگونه حركات پرشي، نمايشي، تك‌چرخ، دور زدن درجا، رانندگي همراه با صداي ناهنجار و ممتد بوق يا صداي اگزوز و اصطكاك چرخ‌ها و مانند آنها.
 ماده210ـ هركس كه مسئول حركت و هدايت حيوانات است، هنگام عبور از عرض يا طول معابر در شب بايد از علايم سيار مانند (فانوس، چراغ‌هاي الكتريكي، دستانه يا راكت شبرنگ‌دار) استفاده نمايد. رانندگان موظفند با ديدن حركت گله و رمه از سرعت خود كاسته و در صورت لزوم تا عبور احشام توقف نمايند. به هرحال عبور دادن حيوانات از نقاط مشخص شده و تا حد امكان داراي روشنايي ضرورت دارد.
 ماده211ـ دستگاه‌هاي مسئول موظفند پيش از بسته شدن تمام يا بخشي از راه براي انجام هرنوع عمليات اجرايي اعم از تعريض، تعمير، نگهداري، حفاري و مانند آنها، هماهنگي‌هاي لازم را انجام داده و با اطلاع ادارات راهنمايي و رانندگي و يا پليس راه اقدام و مراتب را به آگاهي مردم برسانند.
 ماده212ـ اشخاصي كه به هر عنوان روي راه‌‌هاي عمومي كار مي‌كنند، موظفند پيش از شروع به كار، علايم ايمني عبور و مرور را بر اساس ضوابط و استانداردهاي ايمني در عمليات اجرايي راه‌‌ها كه به‌تاييد مسئولين مرتبط مي‌رسد در محل نصب و همچنين لوازم كار، لباس‌هاي كارگران و وسايل‌نقليه خود را به علايم هشداردهنده مجهز نمايند. در غيراين صورت مأمـوران راهنمايي و رانندگي و پليس‌راه موظفند از كار آنان جلوگيري به عمل آورند.
 ماده213ـ شهرداري‌ها و مأموران متصدي ايجاد فضاي سبز، نصب‌كننده اتاقك (كيوسك) تلفن و مانند آنها موظفند مثلث ديد رانندگان را در تقاطع‌ها باز نگهدارند.
 ماده214ـ جز مأموران صلاحيت‌دار هيچكس حق ندارد براي هدايت، حفاظت و كنترل وسايل‌نقليه در سواره‌رو خيابان بايستد يا قدم بزند.
 ماده215ـ پيادگان موظفند كه:
 الف ـ در محل‌هايي كه پياده‌رو وجود دارد از سطح سواره‌رو استفاده نكنند.
 ب ـ در محل‌هايي كه پياده‌رو وجود ندارد يا در صورت وجود به دلايلي غيرقابل تردد باشد بايد از منتهي‌اليه سمت چپ سواره‌رو و عكس جهت حركت وسايل نقليه عبور نمايند.
 پ ـ براي گذشتن از عرض راه، تنها از گذرگاه‌هاي پياده، پل‌هاي هوايي و گذرگاه‌هاي زيرزميني مجاز عبور نمايند.
 ت ـ از دويدن، پريدن و ورود ناگهاني به سطح سواره‌رو خودداري كرده و مراقب حركت وسايل‌نقليه باشند.
 ث ـ از حصار آزادراه‌ها نگذرند و در بزرگراه‌ها و خيابان‌ها از لابلاي درختان و گل‌بوته‌هاي حاشيه و ميانه راه عبور نكنند.
 ج ـ در تقاطع‌ها با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عابر) حركت نمايند و هنگامي كه چراغ عابر قرمز بود عبور نكنند.
 چ ـ از موانع و خط‌كشي خطوط ويژه، سواره‌رو خيابان‌ها و ميدان‌ها عبور نكنند.
 ح ـ در بزرگراه‌ها و خيابان‌هاي اصلي، از خارج از گذرگاه‌هاي تعيين شده عبور نكنند.
 خ ـ در سواره‌رو خيابان براي سوار شدن به‌وسيله نقليه و همچنين صحبت كردن يا خريد و فروش با راننده يا سرنشينان وسايل‌نقليه، توقف نكنند.
 ماده216ـ رانندگي با وسايل‌نقليه داراي پلاك دولتي كه علامت مشخص‌كننده روي شيشه يا ديگر قسمتهاي تعيين شده آن الصاق يا نصب نشده باشد، ممنوع است.
 ماده217ـ رانندگاني كه دچار معلوليت و يا ناشنوايي هستند بايد با علامت ويژه‌اي كه روي شيشه عقب وسيله‌نقليه الصاق مي‌شود، ديگر رانندگان را از وضعيت خود آگاه سازند تا رانندگان با ديدن آن علامت، علاوه بر رعايت مقررات اين آيين‌نامه، احتياط لازم را بنمايند.
 ماده218ـ شهرداري‌ها موظفند پياده‌روهاي استاندارد، هموار و ايمن با در نظر گرفتن عبور سالخوردگان و معلولان با صندلي چرخ‌دار و يا بدون آن، در حاشيه معابر شهري ايجاد كنند و با توجه به موقعيت جغرافيايي شهر، در محل‌هاي مناسب نيز مسير عبور دوچرخه‌سواران را تا حدامكان و به صورت جداگانه ايجاد نمايند.
 ماده219ـ شهرداري‌ها موظفند به منظور افزايش ايمني عبور و مرور، با همكاري زيرمجموعه‌هاي وزارت‌نيرو، براي تامين روشنايي معابر شهرها اقدام نمايند.
 ماده220ـ رانندگان و سرنشينان وسايل‌نقليه موظفند هنگام حركت وسيله‌نقليه كمربندهاي ايمني خود را بسته نگاه دارند.
 تبصره ـ سوار كردن كودكان كمتر از 12 سال در صندلي جلو وسيله‌نقليه و همچنين در آغوش داشتن كودك هنگام رانندگي ممنوع است.
 ماده221ـ باز گذاشتن در صندوق عقب وسيله‌نقليه در حال حركت، يا نصب پرده يا كركره يا هرچيز ديگري كه مانع ديد عقب وسيله‌نقليه شود ممنوع است.
 ماده222ـ ريزش روغن، نفت گاز، بنزين و مايعات آلوده و تخريب‌كننده ديگر در راه‌ها ممنوع است.
 ماده223ـ زمان لازم‌‌الاجرا شدن آن دسته از احكام اين آيين‌نامه كه اجراي آنها مستلزم آموزش، اطلاع‌رساني عمومي يا كسب مهارتهاي خاص باشد، اول مهرماه سال 1384 تعيين مي‌شود.

معاون اول رئيس جمهور ـ محمدرضا عارف

پيوست 1

جدول طبقه‌بندي انواع گواهي‌نامه

پيوست شماره 2

ضوابط احراز سلامت جسماني و رواني (صلاحيت پزشكي) درخواست‌كنندگان انواع گواهي‌نامه رانندگي

 ماده1ـ بينايي براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه‌هاي 1 و 2) و پايه ب (گروه 1) و ويژه: 
 1ـ حداقل قدرت بينايي براي مجموع دوچشم با اصلاح يا بدون اصلاح 10/12
 2ـ حداقل ميدان بينايي براي هر چشم 70 درجه.
 3ـ براي افراد تك‌چشمي حداقل قدرت بينايي 10/9 و ميدان بينايي 100 درجه، ضمن رعايت شرايط ويژه در وسيله نقليه.
 ماده 2ـ بينايي براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه 3)، پايه ب (گروه 2) و پايه « پ» (گروه 1) و مجوزهاي صادره در ماده (33) آيين‌نامه:
 1ـ حداقل قدرت بينايي براي مجموع دوچشم با اصلاح يا بدون اصلاح 10/14
 2ـ حداقل ميدان بينايي براي هرچشم 70 درجه
 ماده 3ـ بينايي براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه پ (گروه2) و پايه ت (گروه 1 و 2):
 1ـ حداقل قدرت بينايي براي مجموع دو چشم با اصلاح يا بدون اصلاح حداقل 10/15.
 2ـ حداقل ميدان بينايي براي هرچشم 70 درجه.
 ماده 4ـ آن دسته از بيماريهايي كه نياز به دريافت نظريه و تأييد پزشك متخصص معتمد چشم را دارد:
 1ـ افراد داراي ميدان بينايي دوچشمي بين 120 تا 140 درجه.
 2ـ افراد مبتلا به كوررنگي چشم.
 3ـ افراد مبتلا به كاتاراكت (آب مرواريد).
 4ـ افراد مبتلا به گلوكوم (آب سياه).
 5 ـ مبتلايان به بيماري شبكيه چشم.
 تبصره 1ـ ملاك ارزيابي ميدان بينايي تست Confrontaion مي‌باشد.
 تبصره 2ـ در معاينه چشم و سنجش بينايي، رعايت موارد زير به وسيله پزشك الزامي است:
 الف ـ سنجش ديد (قدرت بينايي) بايد طبق استانداردهاي بين‌المللي و با نمودارهاي سنجش بينايي استاندارد انجام پذيرد.
 ب ـ حداكثر ميزان ديد براي هر چشم 10/10.
 پ ـ در صورتي كه متقاضي در هر خط ديد بيش از 2 حرف را خطا نمايد، آن خط در محدوده ديد محاسبه نگرديده و خط درشت‌تر ملاك ارزيابي قرار مي‌گيرد.
 ماده5 ـ شنوايي:
 1ـ حداكثر افت شنوايي قابل قبول بدون اصلاح در هر گوش تا 40 دسي‌بل، براي گواهي‌نامه رانندگي پايه الف (گروه 3)، پايه ب (گروه 2)، پايه پ (گروه 1و2)، پايه ت (گروه 1 و 2) و مجوزهاي صادره در ماده (33) آيين‌نامه.
 2ـ در صورت كر بودن كامل يك گوش، حداكثر افت شنوايي قابل قبول با يا بدون اصلاح در گوش بهتر تا 40 دسي‌بل، براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه 1 و 2) و پايه «ب» ( گروه 1) و ويژه.
 ماده 6 ـ موارد ممنوعيت مطلق صدور و تمديد گواهي‌نامه رانندگي:
 اول: بينايي:
 1ـ ميدان بينايي دوچشمي كمتر از 120 درجه براي انواع گواهي‌نامه رانندگي.
 2ـ افراد مبتلا به بيماريهاي Hmianopia bitemporal, Homonymous hemianopia براي انواع گواهي‌نامه رانندگي.
 3ـ افراد تك‌چشمي داراي قدرت بينايي كمتر از 10/9 براي انواع گواهي‌نامه رانندگي.
 4ـ افراد تك‌چشمي داراي ميدان بينايي كمتر از 100 درجه براي انواع گواهي‌نامه رانندگي.
 تبصره1ـ افرادي كه به تازگي يك چشم خود را از دست داده‌اند تا طي زمان لازم براي عادت به‌ ديد تك‌چشمي، حداقل به مدت يك سال ممنوعيت مطلق رانندگي دارند.
 5 ـ افراد تك‌چشمي با هر قدرت بينايي براي دريافت گواهي‌نامه رانندگي پايه الف (گروه 3)، پايه ب (گروه 2)، پايه پ (گروه 1 و 2)، پايه ت (گروههاي 1 و 2) و مجوزهاي صادره در ماده (33) آيين‌نامه.
 6ـ افراد مبتلا به كوررنگي شديد، ديپلوپيا (دوبيني) و فورياي عمودي براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه3)، پايه ب (گروه2) پايه پ (گروه 1 و 2)، پايه ت (گروه 1 و 2) و مجوزهاي صادره در ماده (33) آيين‌نامه.
 دوّم: شنوايي:
 7ـ در صورت كر بودن كامل يك گوش و افت شنوايي بيش از 75 دسي‌بل درگوش ديگر، براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه‌هاي 1 و 2)، پايه ب (گروه1) و ويژه
 8 ـ افت شنوايي بيش از 75 دسي‌‌بل در هر دو گوش، براي گواهينامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه3)، پايه ب (گروه2)، پايه پ (گروه 1 و 2)، پايه ت (گروههاي 1 و 2) و مجوزهاي صادره در ماده (33) آيين‌نامه.
 سوّم: اندامهاي حركتي فوقاني و تحتاني
 نوع1ـ براي انواع گواهي‌نامه‌هاي رانندگي:
 9ـ فقدان مادرزادي يا قطع عضو يا فلج (در صورتي كه هيچگونه اصلاح در فرد و وسيله نقليه عملاً امكان‌پذير نباشد) شامل موارد زير:
 الف ـ هر دو اندام فوقاني (از ناحيه مچ).
 ب ـ انگشت شصت در هر دو دست.
 ج ـ يك اندام فوقاني و يك اندام تحتاتي ( از ناحيه مچ).
 د ـ اندامي كه براي عمل كردن يك كنترل دستي يا پايي وجود آن الزامي است.
 10 ـ ابتلا به Quardriplegia .
 11ـ ابتلا به دفرميتي شديد.
 12ـ چرخش مهره‌هاي سرويكال به طرف راست و چپ كمتر از 45 درجه.
 تبصره2ـ بديهي است مفاد ماده (8) بايد در اين موارد مدنظر قرار گيرد.
 نوع2ـ براي گواهي‌نامه‌هاي رانندگي پايه الف (گروه3)، پايه ب (گروه2)، پايه پ (گروه 1 و 2) و پايه ت (گروه 1 و 2) و مجوزهاي صادره در ماده (33) آيين‌نامه:
 الف ـ قطع عضو زير زانو منجر به پروتز اندام تحتاني.
 ب ـ قطع در قسمت قدامي پا، مفصل Metatarsophalangeal و پنجه بزرگ پا.
 پ ـ قطع، فلج يا ناتواني كامل از يك شصت و دو انگشت در هر دست.
 ت ـ دارا بودن تنها يك بازو.
 ث ـ ابتلا به پاراپلژي.
 تبصره3ـ بديهي است مفاد ماده (8) بايد در موارد يادشده مدنظر قرار گيرد.
 چهارم: ساير موارد به شرح زير براي انواع گواهي‌نامه‌هاي رانندگي:
 14 ـ افراد مبتلا به اختلالات تنفسي شديد (سطح4) و كليه افرادي كه براي رفع اختلالات تنفسي خود نيازمند استفاده از تجهيزات تأمين اكسيژن در زمان رانندگي هستند.
 15ـ افراد مبتلا به اختلال شديد عملكرد قلب (طبقه4 از طبقه‌بندي عملكرد قلب).
 16ـ اعتياد به انواع موادمخدر، مواد و نوشابه‌هاي الكلي، استفاده از داروهاي تخديركننده و يا محرك سيستم اعصاب و روان (CNS).
 17ـ افراد مبتلا به سايكوز حاد از هرنوع، بيماران (خلفي) Bipolar در فاز حاد.
 18ـ افراد مبتلا به صرع مسلم.
 ماده7 ـ موارد ممنوعيت مطلق براي صدور گواهي‌نامه رانندگي بايد به تأييد سه نفر پزشك متخصص مربوط رسيده باشد.
 ماده8 ـ هرگاه پزشك و افسر كارشناس عالي تصادفات و امور فني راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران تشخيص دهند كه اشخاص مبتلا به ضعف بينايي يا شنوايي به كمك عينك يا لنز و يا سمعك و همچنين اشخاص داراي نقص عضو به كمك وسايل مصنوعي و يا با نصب تجهيزات مخصوص در وسيله نقليه، به طور طبيعي قادر به رانندگي مي‌باشند، صدور گواهي‌نامه به نام آنان در صورت جمع شرايط لازم ديگر، مانعي ندارد. اما در متن گواهي‌نامه بايد تصريح شود كه فقط با عينك، لنز يا سمعك و يا چه نوع وسيله نقليه‌اي مي‌توانند رانندگي نمايند. آزمايش عملي رانندگي از درخواست‌كنندگان داراي نقص عضو بايد به وسيله سه نفر افسر كارشناس مذكور انجام پذيرد.
 ماده9ـ ارزيابي انواع:
 1ـ اختلالات بينايي.
 2ـ اختلالات شنوايي.
 3ـ اختـلالات غـدد آنـدوكرين (اعم از انواع ديابت نيازمند به درمان انسوليني و غير انسوليني، هيپوگليسمي غيرديابتي، تيروئيد، پاراتيروئيد، هيپوفيز، اكرومگالي، آدرنال، چاقي، آنسفالوپاتي هپاتيكي).
 4ـ اختلالات كليوي.
 5 ـ اختلالات تنفسي.
 6 ـ اختلالات نورولوژيكي (مغز و اعصاب).
 7ـ اختلالات حركتي اندامهاي فوقاني و تحتاني.
 8 ـ اختلالات عصبي ـ عضلاني.
 9ـ اختلالات قلبي و عروقي.
 10ـ اختلالات فشار خون.
 11ـ اختلالات ناشي از مصرف دارو.
 12ـ اختلالات روحي و رواني (اعصاب و روان).
 13ـ اختلالات خواب (اعم از Sleep apnea و ناركولپسي).
 14ـ عفونت‌ها.
 احـراز سلامت جسماني و رواني رانندگان براساس دستورالعمل اجرايي است كه پس از تأييد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و با هماهنگي نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران براي اجرا به تمامي پزشكان انجام‌دهنده معاينات پزشكي درخواست‌كنندگان انواع گواهي‌نامه، ابلاغ مي‌شود.
 ماده10ـ پزشكان انجام دهنده معاينات درخواست‌كنندگان گواهي‌نامه رانندگي، ملزم به شركت و كسب موفقيت در دوره آموزشي « معاينات رانندگان» كه به وسيله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي برگزار مي‌گردد، هستند.

پيوست (3)

مقررات وضوابط حمل بار در جاده‌هاي كشور

پيوست 3

 ضوابط و مقررات حمل بار در جاده‌هاي كشور كه توسط وزارت راه و ترابري با استناد به ماده (14) قانون نحوه رسيدگي به تخلفات و اخذ جرايم رانندگي ـ مصوب30/3/1350ـ با اصلاحات بعدي آن و بندهاي 7 و 12 ماده (7) قانون تغيير نام وزارت راه و ترابري و تجديد تشكيلات و تعيين وظايف آن ـ مصوب 16/4/1353 ـ تعيين گرديده است، به شرح زير مي‌باشد:

ضوابط حمل بار

 1ـ وزارت راه و ترابري مي‌تواند درآزادراه‌هاي كشور وسايل لازمه براي توزين و اندازه‌گيري ابعاد و وزن محور وسايط نقليه سنگين را تهيه و مورد استفاده قرار دهد.
 2ـ وزارت راه و ترابري مي‌تواند با جلب مساعدت نيروي انتظامي از عبور و مرور وسايط نقليه‌اي كه وزن و طرز بارگيري و ظرفيت محموله آن اضافه بر ميزان مجاز باشد جلوگيري نمايد.
 3ـ مالكين وسايط نقليه سنگين مكلف به رعايت مقررات يادشده و ساير مقررات بين‌المللي و مصوب از طرف وزارت راه و ترابري بوده و وزارت راه و ترابري براي اجراي اين تصويب‌نامه با استفاده از نظر سنديكاي مالكين كاميونها حدود و نظامات مربوط را تعيين و آگهي خواهدنمود.
 4ـ وزارت راه و ترابري در اجراي مقررات اين تصويب‌نامه عده لازم از مهندسين آن وزارت را انتخاب خواهدنمود كه با تشريك مساعي نيروي انتظامي اقدام لازم را معمول دارند.

مقررات حمل و نقل بار در راهها

 الف ـ بار محوري
 تعريف ـ فشار يا نيروي وزن وارده از سوي هريك از محورهاي وسايل نقليه بر سطح راه را بار محوري مي‌نامند.
 حداكثر فشار وارد از محورهاي راهنما، منفرد و زوج بر سطح راه نبايد از حدود ذيل تجاوز نمايد.
 1ـ محور راهنما (دوچرخ) شش تن
 2ـ محور منفرد (چهار چرخ) سيزده تن
 3ـ محور زوج (هشت چرخ) بيست تن
 تبصره1ـ براي استفاده از حداكثر فشار تعيين شده در فوق اندازه لاستيك چرخها نبايد از 20 × 750 كمتر باشد.
 تبصره2ـ چنانچه فاصله دو محور مجاور از يكديگر كمتر از دو متر باشد، آن دو محور را روي هم محور زوج نامند و اگر فاصله از دو متر بيشتر باشد هركدام محور منفرد محسوب مي‌شود.
 ب ـ وزن مجاز كاميونها
 حداكثر وزن كاميون با بار آن نبايد از حدود ذيل تجاوز نمايد:
 ـ كاميون دو محور  19 تن
 ـ كاميون سه محور 26 تن
 ج ـ وزن مجاز وسايل نقليه مفصل‌دار
 اوّل ـ كاميون نيمه يدك (بارگير مستقيماً به وسيله چرخ پنجم به كاميون اتصال دارد) شامل:
 1ـ تريلي سه محور ده چرخ بيست و شش تن
 2ـ چهار محور چهارده چرخ سي و دو تن (چنانچه فاصله بين دو محور عقب تريلي از دو متر تجاوز نمايد. حداكثر وزن مجاز (تريلي با محموله)، 36 تن مي‌باشد.)
 3ـ تريلي پنج محور دوازده چرخ سي و چهار تن
 تبصره ـ در صورتي كه مشخصات چرخهاي تريلي بيش از اندازه معمول باشد، ميـزان ظرفيـت حمـل اضافي مشخص و با مجوز واحدهاي ذي‌ربط سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي حداكثر وزن (تريلي با محموله) تا 38 تن اجازه عبور داده مي‌شود.
 4ـ تريلي پنج محور هيجده چرخ چهل تن
 دوّم ـ كاميون با يدك (بارگير به طور غيرمستقيم به وسيله صفحه‌گردان و مالبند و قفل و پين به كاميون متصل مي‌شوند.) شامل:
 1ـ كـاميـون دو محـور شـش چـرخ با يـدك دو محـور شـش چـرخ سـي تـن (كاميون شانزده تن ـ يدك چهارده تن).
 2ـ كامـيون دو محـور شـش چـرخ با يـدك سه محـور ده چـرخ سـي و دو تن (كاميون شانزده تن ـ يدك پانزده تن).
 3ـ كاميـون سه مـحور ده چـرخ با يـدك دو محـور شش چرخ سي و هشت تن (كاميون بيست و دو تن ـ يدك شانزده تن).
 4 ـ كاميون سه محور ده چرخ با يدك سه محور ده چرخ چهل تن (كاميون بيست و دو تن ـ يدك هيجده تن).
 تبصره1ـ حداكثر وزن كاميون و يا وسايط نقليه مفصلدار با بار نبايد از ميزان معين شده در كارت مشخصات آن تجاوز نمايد.
 تبصره2ـ در بعضي از راههاي كشور كه داراي شرايط فني ويژه‌اي مي‌باشد، سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي محدوديت به وجود آمده درخصوص ابعاد و وزن وسايل نقليه را اعلام مي‌نمايد.
 د ـ ابعاد
 ابعاد وسايط نقليه با بار آن نبايد از حدود زير تجاوز نمايد.
 1ـ حداكثر عرض: دو متر و شصت سانتي‌متر.
 2ـ حداكثر ارتفاع: چهار متر و نيم (در راههاي چالوس و هراز 8/3 متر).
 3ـ حداكثر طول:
 ـ كاميون دو محور با بار آن ده متر
 ـ كاميون سه محور با بار آن دوازده متر
 ـ تريلي با بار آن شانزده متر
 ـ كاميون با يدك هيجده متر و سي و پنج سانتيمتر
 تبصره1ـ محموله پس از بارگيري وسايط نقليه باربري نبايد از جلو كاميون بيش از پنجاه سانتيمتر و از عقب آن بيش از سه متر بيرون باشد. قسمتي از بار كه از كاميون و يا يدك و يا تريلي خارج مي‌شود، بايد به طور خيلي واضح در شب به وسيله چراغ قرمز و در روز به وسيله پرچم قرمز مشخص گردد.
 تبصره2ـ وسـايط نقلـيه‌اي كه ابعاد و وزن آنها از حدود فوق‌الذكر تجاوز نمايد، به هيچ وجه اجازه حركت در راهها را ندارد. مگر آنكه بار اضافي را تخليه نمايند.
 تبصره3ـ متخلفين از اين مقررات ضمن الزام به اجراي تبصره2 ملزم به پرداخت حداكثر جريمه قانوني تخلف عدول از مقررات و پرداخت خسارت وارده به راه مي‌باشند كه توسط سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي برآورد خواهدشد. لذا لازم است متخلفين به واحدهاي سازمان مزبور هدايت شوند.
 تبصره4ـ چنانچه حمل محموله‌هايي كه غيرقابل تقسيم بوده، و وزن و ابعادشان نيز از حدود يادشده تجاوز نمايد و از محلي به محل ديگر از طريق جاده ضرورت يابد، لازم است با مجوز (كامپيوتري) سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي و واحدهاي تابعه آن در استانها ترتيب حمل و نقل اين قبيل اشياء داده‌شود. در اين قبيل موارد پس از بررسي براساس ضوابط تعيين شده شرايط حمل و نقل اعلام خواهدشد. اين شرايط شامل سرعت، ساعت حركت، مسير، پيش‌بيني‌هاي لازم به منظور جلوگيري از تصادم و ايجاد خسارت به راه و ابنيه فني و غيره بوده و واحدهاي انتظامي و سازمانهاي مسئول مراقبت و نظارت خواهند نمود تا شرايط و ضوابط تعيين شده دقيقاً اجرا گردد.
 تردد تريلي‌هاي 5 محور 12 چرخ با وزن كل حداكثر 40 (چهل) تن با لاستيك‌هاي نوع راديال با عرض حداكثر 5/36 (سي و شش و نيم) سانتي‌متر براي چرخ‌هاي بارگير در مسيرهاي ترانزيتي كشور بلامانع مي‌باشد.
 درخصوص الحاقيه مقررات حمل و نقل بار در راههاي كشور موضوع كنترل ظرفيت كل وسايل نقليه با ظرفيت كمتر از 19 تن نظير كاميون بنز 911 و خاور 808 و 608 با عنايت به اينكه در تعدادي از وسايل نقليه مغايرتهايي بين ظرفيت مندرج در كارت مشخصات وسايل نقليه با ظرفيت ناخالص مشاهده مي‌گردد. به‌منظور رفع مشكل و تطبيق وسايل نقليه فوق با استاندارد، ظرفيت كل وسايل نقليه (وزن ناخالص) به شرح زير اعلام مي‌گردد.
 ـ كاميون بنز 911 11تن
 ـ خاور 808 5/8 تن
 ـ بادسان 14 B 6 7 تن
 ـ بادسان 14 B 8 5/8 تن
 ـ ديگر انواع كاميون و كاميونت با ظرفيت كمتر از 19 تن متعاقباً اعلام مي‌گردد.

پيوست (4)